Fietsen in Polen

Bezocht in: 2013, 2011, 2010, 2007
Afgelegd traject: 1035 km
Routes: Chelm - Oekraïense grens; Przemysl - Slowaakse grens; Chelm - Wit-Russiche grens en Wit-Russische grens - Augustow - Gierloz - Goldap - Olecko; Konin - Gniezno - Chodziez - Szczecinek - Chojnice - Koscierzyna.

Polen als fietsland
Polen is een fietsland met een Januskop. Juist als ik na enkele tegenvallende fietsdagen (druk verkeer, weinig aantrekkelijk landschap) besluit dat Polen toch écht geen boeiende fietsbestemming is, komt er die nagenoeg perfecte fietsdag van Szczecinek naar Chojnice met verkeersluwe wegen en een vriendelijke omgeving, waarvan je in je fantasie zou verwachten er ergens een hobbitdorp aan te treffen. Ondanks de soms slechte ervaringen, kijk ik uiteindelijk met voldoening terug op mijn Poolse fietstochten.

Ik heb Polen bezocht voor aanfietsroutes naar Oekraïne, Slowakije en Wit-Rusland en twee langere tochten gemaakt door het Mazurisch merengebied (324 km.) en het Pommerens merengebied (446 km.). De wegen in de uiterste grensgebieden rondom Chelm en Wlodawa waren verkeersluw en fijn fietsbaar, de fietswegen rondom Sanok in de Karpaten waren prettig, evenals enkele fietsroutes in Pommeren. Maar je kunt er onvermijdelijk op rekenen op autoroutes te stuiten waar het weggedrag van Poolse automobilisten hinderlijk of gevaarlijk kan zijn.

Polen zijn autominded. De weekends zijn verreweg het ergst: dan trekt op zaterdag en zondag iedereen per auto erop uit naar de bossen of de meren. Ben je een fietsroute aan het plannen, probeer je rustdagen in de weekends te zetten.

Poolse toeristenkaarten vermelden toeristische fietsroutes. Die zijn soms nauwelijks te verkiezen boven een zelfgekozen route, want ze leiden je ook langs drukke verkeerswegen of over onfietsbare zandpaden of keienbestrating. De delen van de Mazurische toeristenroutes die ik heb gefietst, waren teleurstellend.

Langs doorgaande verkeerswegen liggen steeds vaker fietspaden: het verschil tussen mijn 2007 en 2013 bezoek was opvallend. Maar pas op. Nieuwe fietspaden eindigen abrupt en onaangekondigd met een hoge stoeprand of een greppel. Ze kunnen steile hellingen hebben waarbij je de controle over het stuur kunt verliezen. Onuitwisbare indruk maakte een fietspad van rubber matten, waarin mijn banden zo ver wegzonken dat ik nauwelijks vooruit kwam.

Gróót pluspunt van fietsen in Polen zijn de ronduit prachtige kaarten van de Poolse uitgever Copernicus, Mapa Krajoznawcza, van alle regio's, schaal 1:300.000. De kaarten zijn haarscherp getekend en hebben een detaillering om als fietser je vingers bij af te likken. Er is een speciale detailkaart 1:200.000 voor de streken Warmië en Mazurië, maar de standaard regiokaarten zijn al zo verfijnd, dat die nauwelijks toegevoegde waarde biedt. Zelfs de op regiokaarten als 'geel' gemarkeerde lokale wegen kunnen drúk zijn, waarschijnlijk het meest in de weekends. De Copernicuskaarten zijn te koop in de reisboekhandel. Zie ook: www.ppwk.pl.

Heen- en terugreis
De nachttrein Jan Kiepura van Nederland naar Warschau heeft slechts drie fietsplaatsen. Reserveren begint 92 dagen tevoren. Wees er tijdig bij. De trein is samengesteld door de Poolse spoorwegen en in 2013 ontbrak de door mij geboekte en bevestigde fietsplaats. De conducteur stalde mijn fiets in een leeg slaapcompartiment en zo kwamen fiets en ik toch in Konin (nabij Poznan). Het lijkt erop dat steeds minder mensen hun fiets naar Polen meenemen; check dus tijdig of deze trein fietsplaatsen heeft. De Treinreiswinkel (Leiden) is je beste adres om dit na te vragen.

In de Poolse slaapwagens van de Jan Kiepura kan het licht niet helemaal uit. Stoort dat je, neem iets mee om 's nachts je ogen te bedekken. Overigens is dit een mooie nachttrein waarmee je fietsreis naar Polen (of elders) in een prachtige setting begint. Vanaf de Poolse grens wordt er een restauratiewagen aangehaakt, zodat je Polen kunt binnenkomen met een prima ontbijt.

Op sommige Poolse binnenlandse treinen kan je fiets mee, op andere niet. Je kunt dit uitvinden via "Andere zoekopties" op www.bahn.de. In de Poolse fietscompartimenten is het soms een enorme zooi. Dat maakt treinreizen met fiets door Polen vermoeiend. Op intercitytreinen is het fietscompartiment meestal in het voorste of laatste rijtuig, opvallend genoeg vaak bij de rokersafdeling, waar drie hangplaatsen voor fietsen zijn. Je treft regelmatig meer fietspassagiers en dan is het passen en meten geblazen. Op lokale treinen is er een bagagecompartiment met zitplaatsen vooraan of achteraan de trein, waar regelmatig de wodkadrinkers bivakkeren.

Eten en slapen onderweg
Polen had zijn nationale glorietijd aan het eind van de Middeleeuwen en het begin van de Renaissance. Het gevolg is dat je als fietser aan het eind van je dag soms aankomt in kleine steden met volkomen onbekende plaatsnamen, die een charme bezitten die je misschien zou verwachten in noord-Italië, maar niet in voormalig Oostblok. Przemysl, Sanok, Gniezno en Chojnice vond ik mooi en herdenkenswaardig. Ook minder uitgesproken plekken als Chelm en Koscierzyna waren ontspannen en plezierige begin- en eindpunten van lange fietsreizen. Dat je onverhoeds op een mooie overnachtingsplaats stuit, maakt fietsen in Polen leuk.

Naar mijn ervaring is het vinden van een redelijk betaalbaar onderkomen voor de nacht nooit een probleem. Zelfs in drukke plaatsen voor het binnenlands Pools toerisme, zoals Augustow, staan in hoogseizoen juli en augustus altijd wel eenvoudige campingbungalows of hotelkamers leeg. Hotels rekenen tussen de €25 en €55 en bieden de service die je daarvoor mag verwachten. Overnacht je in een stad met een fraai plein en antiek stadshart, dan zou het kunnen dat de terrassen niets anders serveren dan fastfood: pizza en kebab. Dat is een nadeel.

Opvallend fenomeen is dat de herbergen met de beste prijs-kwaliteitverhouding nét vijf tot tien kilometer buiten de dorpskernen kunnen liggen. Daar, langs doorgaande wegen, even buiten de bebouwde kom, ligt dat idyllische plattelandshotel tussen de sparren. Het eten is er beter dan in de steden: authentieke Poolse keuken, géén vette fastfoodhap. Wyrwidab, buiten Chodziez, was mijn fijnste overnachting in Polen: een krappe maar goedkope kamer, uitstekend avondeten en wakker worden met de geur van dauw in de dennenbossen.

Een bizarre overnachtingsplek voor een fietsvakantie is Gierloz in Mazurië. Dit is het bunkercomplex waar Hitler tijdens het grootste deel van de wereldoorlog zijn hoofdkwartier hield. Het is thans een attractie voor dagtoeristen. Ik sliep er in het gerenoveerde hotel dat destijds door Duitse officieren gebruikt werd. Zowel hotel als restaurant hebben een goede prijs-kwaliteitverhouding en Gierloz ligt midden in de bossen en centraal voor fiestroutes door Mazurië. En ook deze akelige historie is onlosmakelijk verbonden met Polen.

Eindoordeel
Mijn eindoordeel over Polen als fietsvakantieland: een 6. Dat cijfer is précies goed. Een fietsland met twee gezichten: oppassen voor het verkeer en je route goed plannen. Dan kan Polen een plezierige fietsbestemming zijn. Vele plekken die ik in Polen bezocht prikkelden mij meer van het land te verkennen.